In dierentuinen kunnen onderzoeken gedaan die in de natuur lastig zijn of veel tijd en geld kosten. Jaarlijks werken we hiervoor samen met tientallen onderzoekers, studenten en universiteiten. Ze doen onderzoek naar bijvoorbeeld genetica, gedrag & welzijn, voeding of dierziektes.
Een partner kiezen is voor mensen al een hele opgave. Maar waar zouden dieren hun partner op selecteren? Aangezien we het niet kunnen vragen, zit er maar één ding op: gedragsonderzoek! Als wetenschappelijk georiënteerde dierentuin vinden we het belangrijk om kennis over (bedreigde) diersoorten uit te breiden. Veel onderzoeken zijn na een paar maanden afgerond, maar het gedragsonderzoek bij onze Waldrapp ibissen loopt al enkele jaren… En is ook nog lang niet klaar!
De wilde populatie van de Waldrapp ibis is de laatste decennia drastisch gedaald. Mede dankzij dierentuinen worden deze dieren weer uitgezet in hun oorspronkelijke leefgebieden en wordt de populatie beetje bij beetje hersteld. Het is belangrijk om een gezonde back-up populatie te behouden. Daarom wordt er onderzoek gedaan naar hoe de partnerkeuze van de Waldrapp ibis in dierentuinen tot stand komt en wat de effecten hiervan zijn.
Om het gedrag van dieren te kunnen meten – en uiteindelijk te achterhalen wat dit betekent – maken onderzoekers een ethogram. Dit is een document waarin alle typen gedragingen van de betreffende diersoort beschreven staan. Bij de Waldrapp ibis is dit bijvoorbeeld het kruisen van de nekken, wat een indicatie voor reproductief gedrag betekent. Of het poetsen van elkaars veren; dit is een voorbeeld van sociaal gedrag. Door te kijken naar welke sociale en reproductieve gedragingen de ibissen naar elkaar vertonen en in welke mate dit gebeurt, kan er geconcludeerd worden welke dieren een koppel vormen. De beste graadmeter is uiteraard als de ibissen samen bouwen aan een nest en hun intrek hierin nemen.
De Waldrapp ibis is door natuurorganisatie IUCN geclassificeerd als een bedreigde diersoort en daarom worden er ook weer ibissen in het wild uitgezet. Zo heeft GaiaZOO in 2022 Waldrapp ibissen voor Proyecto Eremita naar Spanje gestuurd, voor een uitzet in het wild. Om voldoende dieren beschikbaar te hebben is één van de doelen van European ex-situ management programma (EEP) om een gezonde back-up populatie binnen de Europese dierentuinen te realiseren. Daarom is het belangrijk om onderzoek te doen naar hoe Waldrapp ibissen hun partner kiezen. En niet onbelangrijk: zorgt deze partnerkeuze ook voor nageslacht?
Misschien heb je het wel eens gezien. In de Taiga | Volière van GaiaZOO zijn kunstmatige nestplekken in de rotswand aangelegd. De ibissen maken hier gretig gebruik van.
De studenten die onderzoek doen naar de Waldrapp ibis hebben een ethogram ontwikkeld waarmee we in staat zijn om de sociale hiërarchie, het reproductiegedrag en het sociale gedrag in kaart te brengen. Door naar de kleurringen van de ibissen te kijken, zijn de studenten in staat om de individuen van elkaar te scheiden. Interessant is ook om te zien of tijdens het daten de gezondste dieren als partner worden gekozen of juist de beste nestenbouwer. Of krijgen de meest dominante dieren of wellicht de beste ouders de voorkeur? En is dit op genetisch vlak dan ook de beste match?
Ik zal alvast een tipje van de sluier oplichten. De onderzoeksresultaten van de afgelopen jaren geven een indicatie dat deze dieren niet zozeer voor een genetisch optimale keuze gaan. Wel lijkt bijvoorbeeld de snavellengte een rol te spelen in de partnerkeuze. Ook de hoeveelheid eieren, het aantal bevruchte eieren en het aantal gezonde jongen per koppel kan een mogelijke indicatie zijn voor de geschiktheid als ouder en daarmee als één van de doorslaggevende factoren voor de keuze van een partner. De aankomende tijd zullen de studenten al deze factoren meenemen in het onderzoek om zo meer over de partnerkeuze van de dieren te leren. Zie je één van de studenten observeren bij de Waldrapp ibissen, dan weet je nu waarom!
In dierentuinen kunnen onderzoeken worden gedaan die in de natuur lastig zijn of veel tijd en geld kosten. Jaarlijks werken we hiervoor samen met tientallen onderzoekers, studenten en universiteiten. Ze doen onderzoek naar bijvoorbeeld genetica, gedrag & welzijn, voeding of dierziektes.
