Hoe kies je een diercollectie?
1 juni 2005; GaiaZOO is officieel geopend. In de jaren voorafgaand aan de opening is er hard gewerkt aan de realisatie van GaiaZOO, ook de hele diercollectie moest worden samengesteld. Maar hoe stel je dan een diercollectie samen? Dat is een vraag die mij veel wordt gesteld.
GaiaZOO is opgezet met een bepaalde gedachte die de GaiaTheorie heet. De aarde is constant in ontwikkeling en door deze ontwikkelingen verandert ook de biodiversiteit aan planten, dieren en leefgebieden, tot de planeet waar wij vandaag de dag leven. Deze filosofie ligt ten grondslag aan GaiaZOO. Vanuit deze gedachte werd ook de diercollectie van GaiaZOO samengesteld. Er is hierbij gekozen voor acht leefgebieden, die nu zijn vereenvoudigd in; Limburg, Taiga, Savanne en Rainforest. De dieren die in GaiaZOO leven zijn allemaal gelinkt aan deze themagebieden. Neem bijvoorbeeld het allereerste dier dat in GaiaZOO arriveerde, de muskusos, die oorspronkelijk in het hoge Noorden, de Taiga, leeft. Het robuuste karakter van dit themagebied geeft je hopelijk ook een gevoel bij hun natuurlijke habitat. Maar niet alleen de themagebieden zijn van invloed op de diercollectie, ook vinden wij het heel belangrijk om bezoekers er bewust van te maken dat sommige diersoorten wellicht niet meer heel lang op deze planeet leven, omdat ze met uitsterven worden bedreigd. De Rothschild giraffe in Savanna is hier een voorbeeld van. In totaal leven er vele diersoorten in onze ZOO die in hun natuurlijk leefgebied met uitsterven worden bedreigd.
De eerste dieren in GaiaZOO
In december 2004, een half jaar voor de opening van GaiaZOO, arriveerden de eerste dieren; de muskusossen in Taiga. Op dat moment werkte er meer dierverzorgers in de ZOO, dan dat er dieren waren om te verzorgen. Niet veel later werd de diercollectie uitgebreid met de in Savanna woonachtige stokstaartjes! Ik kan me nog goed herinneren dat het weer erg leuk was om wat dieren in de dierentuin te hebben en deze te mogen verzorgen. De stokstaartjes werden toen tijdelijk in het gorilla gebouw gehouden omdat hun eigen verblijf nog niet af was…… Tot een aantal dagen voor de opening kwamen er dieren van over de hele wereld naar Zuid-Limburg. Uiteindelijk bestond het basisbestand van de ZOO uit maar liefst 80 diersoorten. De 10 jaren na de opening zijn er meer dan 25 diersoorten aan de collectie toegevoegd. Er zijn veel wijzigingen in het dierenbestand geweest. Er zijn nieuwe verblijven gebouwd en er zijn oude verblijven verdwenen. Dit jaar bestaat GaiaZOO 10 jaar en daarom voegden we 10 nieuwe diersoorten toe aan onze collectie. Een hele uitdaging! Want als je nieuwe diersoorten toevoegt moeten de dierverzorgers zich goed verdiepen in hun gedrag en blijven bijscholen. Maar over dat onderwerp kan ik beter een nieuwe blog schrijven!
Waar komen dierentuin-dieren nu vandaan?
Op het moment dat je een basis diercollectie heb samengesteld, moeten de dieren natuurlijk ook nog ergens vandaan worden gehaald. En dat is een van de hoofdtaken waar ik als Zoölogisch Manager verantwoordelijk voor ben!
Het is niet meer van deze tijd om dieren uit het wild te halen, daarom is het belangrijk dat dierentuinen van over de hele wereld met elkaar samenwerken en dat dieren gemanaged worden in zogenaamde fokprogramma’s. Vanaf de oprichting van GaiaZOO zijn we al lid van EAZA (European Association of Zoo’s and Aquaria), een organisatie die deze samenwerking tussen Europese dierentuinen in staat stelt en dit zo goed mogelijk probeert te faciliteren. Zoals ik eerder in dit verhaal uitlegde, heeft GaiaZOO te maken met een diercollectie waarvan de meeste soorten mee doen in een gecoördineerd fokprogramma. 24 van onze diersoorten worden actief gemanaged in een EEP (European Endangered species Program) en daarnaast worden 13 soorten gemanaged in een ESB (European Stud-Book). Deze beide vormen van management zorgen ervoor dat de populaties gezond blijven en een lange termijn toekomst hebben. Deze programma’s, of te wel stamboeken, worden weer overzien door EAZA, maar gemanaged door mensen die werken in, bij EAZA aangesloten, dierentuinen. Dat kunnen verschillende mensen zijn, maar meestal zijn deze stamboekhouders Zoölogisch Manager of Curator. Zelf ben ik bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het managen van de stamboeken van de kuif mangabey, goudbuik mangabey en Puna ibis.
Maar om weer even terug te komen op de vraag; waar komen dierentuin-dieren nu vandaan, de stamboekhouders doen aanbevelingen voor de verhuizing van een dier naar een andere dierentuin. Je kunt je dus voorstellen dat het behoorlijk veel tijd heeft gekost om deze 80 diersoorten destijds in Zuid-Limburg te krijgen. En dan heb ik het nog niet gehad over alles wat er komt kijken bij het transport van een dier, maar over dat onderwerp kan de afdeling dierenadministratie je veel meer vertellen!
