JUCHTLEER-
KEVER
Osmoderma eremita
Toekomst van de juchtleerkever
In 2020 werd een populatie ernstig bedreigde (en wettelijk beschermde) juchtleerkevers ontdekt in GaiaZOO door een dierverzorger. De soort was sinds 1946 niet meer gezien in Nederland. De juchtleerkever is één van de vijf beschermde keversoorten in Nederland en wordt in heel Europa bedreigd.
GaiaZOO hecht veel waarde aan het behoud van lokale biodiversiteit. De boom waar de populatie in leefde was al dood en dus in slechte staat. Zonder hulp zou de enige bekende populatie in Nederland verloren gaan. Daarom hebben we de handen ineen geslagen met EIS Kenniscentrum Insecten!
Juchtleerkever in GaiaZOO?
De boom waar de populatie juchtleerkevers in leefde was al dood en dus in slechte staat. Daarom is op 4 oktober 2024 actie ondernomen. Op advies van onderzoekers van EIS Kenniscentrum Insecten is de boom voorzichtig opengegraven.
Helaas zijn er ondanks de zorgvuldige zoekactie geen levende larven gevonden. Wél stuitte we op veel bewijs van vroegere activiteit. Zo zijn er maar liefst 34 cocons gevonden en resten van minimaal 9 volwassen juchtleerkevers!
Er werden veel andere zeldzame kevers van oude, holle bomen aangetroffen, zoals de roestbruine kniptorren, het klein vliegend hert en een kniptorsoort die nog nooit eerder in Nederland werd aangetroffen.
Hoe nu verder?
De hoop is nu dat ergens in de nabije omgeving van GaiaZOO een groep ‘kluizenaars’ onopgemerkt leeft. Wat zeker mogelijk is door hun verborgen leefwijze! Meer onderzoek is nodig om momenteel nog onbekende broedbomen in en rond GaiaZOO goed beeld te krijgen.
Ook zijn er speciale broedkasten naast de voormalige broedboom in GaiaZOO geplaatst, die gevuld zijn met houtmolm-mengsel uit de boom. Deze kasten worden in Scandinavië en Oost-Europa gebruikt als alternatieve broedplek in gebieden waar gebrek is aan voldoende natuurlijke holtes.
Denk je zelf een juchtleerkever (of andere doodhoutkeversoort) te hebben gezien? Maak een foto en plaats jouw waarneming op: waarneming.nl Zo help je mee om deze bijzondere dieren te beschermen!
EIS Kenniscentrum Insecten
EIS is het kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden. Na de eerste zichtmelding van de juchtleerkever in 2020 is EIS Kenniscentrum Insecten nauw betrokken geweest.
In 2022 heeft EIS onderzoek gedaan naar boomholtes in Zuid-Limburg en zo’n 360 bomen bekeken. Helaas zijn er tot nu toe geen andere juchtleerkevers aangetroffen. Wel hebben ze op deze manier potentiële verblijfplaatsen in kaart gebracht. Want om de juchtleerkever te beschermen moet ook ingezet worden op zowel bescherming en bevordering van oude bomen en het ouder laten worden van bossen.
De uitkomsten van het onderzoek lees je hier.

Snuffelen naar kevers
Het onderzoek van EIS Kenniscentrum Insecten in 2022 is door de onderzoekers handmatig uitgevoerd. Het doorzoeken van boomholtes – ook op hoogte – is intensief en neemt veel tijd in beslag. Sommige plekken zijn onbereikbaar of slecht zichtbaar voor mensen.
Daarom is met hulp van een speciaal opgeleide speurhond extra onderzoek uitgevoerd worden. De neus van een hond is ontzettend gevoelig en kan de bomen in een hoger tempo en nauwkeurig controleren!

Kluizenaar
De juchtleerkever is ongeveer 4cm groot en wordt ook wel de kluizenaarskever genoemd. Ze zijn honkvast en kunnen vele generaties lang hun hele levenscyclus (ei, larve, pop, volwassen kever) in dezelfde molmholte blijven. De meeste kevers zien dus nooit daglicht! Slechts een klein gedeelte gaat op zoek naar nieuwe broedbomen.
Juchtleerkevers stellen hele specifieke eisen aan hun leefomgeving: ze komen alleen voor in oude, holle loofbomen. Deze bomen zijn tegenwoordig zeldzaam in Nederland en andere delen van Europa.

Van larve tot kever
Vrouwelijke juchtleerkevers leggen 20-80 eitjes onderin de molmholte. Het duurt twee tot drie weken totdat de eitjes uitkomen. Om te groeien eten de larven van het houtmolm. Bij gunstige omstandigheden (voldoende voedsel, warmte en niet te nat) duurt de ontwikkeltijd drie jaar, anders kan dit oplopen tot vier jaar.
Wanneer de larven uitgegroeid zijn maken ze voor hun laatste overwintering een cocon van molm en speeksel. De larven verpoppen in de cocon en rond juni kruipt de volwassen kever uit de pop. Ze blijven dan nog ongeveer een maand in de cocon en breken er in juli of augustus uit. Mannelijke juchtleerkevers leven slechts één tot drie weken, vrouwtjes vaak twee tot drie maanden.
