De pootwond van neushoorn Thabo

Het zal de meeste van onze vaste bezoekers niet ontgaan zijn dat er al een lange tijd een of twee neushoorns in het binnenverblijf staan. Reden hiervoor is dat neushoorn Thabo sinds juni 2014 een verwonding aan zijn voorpoot heeft, waar hij aan behandeld wordt.

Het houden van een mannengroep neushoorns betekent voor GaiaZOO dat er regelmatig andere bewoners in de neushoornstal verblijven. Als de jonge mannen een volwassen leeftijd bereiken, krijgt GaiaZOO het advies van de coördinator van het fokprogramma om deze mannen naar een andere dierentuin te sturen. In de 7 jaar dat er nu neushoorns zijn, hebben we daardoor al 8 verschillende neushoornmannen gehad. In mei 2014 vond de laatste wisseling plaats. Neushoorns Bantu en Rafiki, ooit de eerste bewoners van de neushoornstal van GaiaZOO, mochten hun vaardigheden gaan bewijzen in een neushoorn fokgroep. Rafiki vertrok naar Vezprem in Hongarije. Bantu reisde af naar Augsburg in Duitsland, waar dankzij hem inmiddels twee neushoornvrouwen een jong verwachten.

Een paar dagen na het vertrek van de oudgedienden Bantu en Rafiki, arriveerden vanuit Safaripark Beekse Bergen twee jonge mannetjes: Thabo en Sam. Omdat de neushoornstal in Beekse Bergen aangepast moest worden, kregen we de vraag of ook hun volwassen neushoornstier Miguel een tijdje kon komen. De stal van GaiaZOO is geschikt voor drie mannen en aangezien vader en zoons in Beekse Bergen ook al samen leefden, leek het geen enkel probleem dat Miguel een tijdje in GaiaZOO kwam logeren.

Nadat alle drie de neushoorns in GaiaZOO wat waren bijgekomen van het transport en rustig de stal en het buitenverblijf hadden kunnen verkennen, werd vader Miguel weer herenigd met zijn zoons. De introductie verliep echter verre van voorspoedig. Direct nadat de poort open ging en Miguel het buitenperk op liep, ging hij tot de aanval over. Een paar minuten van paniek met vechtende en vluchtende neushoorns volgden. Als dierverzorger sta je met dergelijke kolossale dieren compleet machteloos; ook al zou je het liefst tussen hen in springen om ze uit elkaar te halen. Sam onttrok zich als eerste aan de strijd en rende de veilige stal in, waar we hem konden afzonderen. In het buitenverblijf nam vader Miguel Thabo echter nog een keer flink op de hoorns. Gelukkig vluchtte ook Thabo daarna snel de stal in. Het kwaad was toen echter al geschied.

Bij binnenkomst zagen we bij Thabo alleen wat oppervlakkige wonden ten gevolge van de stoeipartij met zijn vader. Maar gedurende de dag begon zijn linker voorpoot vanwege een onderhuidse bloeduitstorting enorm op te zwellen tot bijna het dubbele van zijn rechter poot. De dagen erna liep Thabo steeds moeilijker en na een dag of vijf kwam er door de dikke neushoornhuid een bloederige, pussige substantie naar buiten. Pas toen werd de omvang van het probleem echt duidelijk…

Dankzij de crush konden we de wond die ontstaan was goed behandelen. Drie keer per dag kwam Thabo gewillig in de crush en terwijl hij stond te eten, spoten wij de poot met water af, waarna de wond met een Betadine oplossing gespoeld werd. De huid boven de zwelling begon af te sterven en er ontstond een open wond. De dierenarts van GaiaZOO was inmiddels bij haar internationale netwerk van dierentuindierenartsen op zoek naar vergelijkbare gevallen en advies. Er waren echter nauwelijks vergelijkbare patiënten te vinden. Daarom ging ze te rade bij humane brandwondenspecialisten, die ervaring hebben met de behandeling van grote huidwonden en bij paardenexperts, omdat paarden vergelijkbaar zijn met neushoorns. Op basis daarvan werd een behandel plan opgesteld.

De dierverzorgers behandelden Thabo drie keer per dag met diverse middelen om de wond zo goed mogelijk te ontsmetten. Door de zwelling van de poot was een groot gedeelte van de huid losgekomen van de spieren en dusdanig beschadigd dat deze huid ook aan het afsterven was. Ondanks onze inspanningen werd de wond echter steeds groter. Pas half september 2014, drie en een halve maand na de ongelukkige dag, was de wond op zijn maximale grootte van maar liefst 20 bij 30cm. Tegen die tijd was de wond gelukkig wel een stuk rustiger geworden: er kwam niet meer zo veel vocht uit en aan de randen begon de wond al een beetje dicht te groeien. Daarom werd besloten om de behandeling te wijzigen en de wond met verband in te binden in de hoop zo het genezingsproces te versnellen.

Een verband aanleggen om een neushoorn poot. Dat had geen van ons allen ooit gedaan. Het was dus even zoeken naar de juiste manier om dat te doen. Het mocht natuurlijk niet te strak, om te voorkomen dat het been afgekneld werd. Maar tegelijkertijd moest het ook strak genoeg om afzakken te voorkomen en nog belangrijker: het moest wel neushoorn proof zijn, want Thabo bracht nog steeds het grootste deel van de dag samen met zijn broer Sam door… Gelukkig werkte Thabo goed mee – dankzij wat lekkere gehakselde luzerne – en leek het hem niet uit te maken wat we om zijn poot draaiden. Uiteindelijk lukte het ons aardig om een verband aan te leggen dat twee à drie dagen bleef zitten. En onze inspanningen werden beloond, want dankzij het verband versnelde de wondgenezing aanzienlijk. Al is het woord snel misschien niet helemaal op zijn plaats, het ging minder langzaam. Beetje bij beetje groeide de wond dicht en half juni 2015, meer dan een jaar na het ontstaan, was de opperhuid bijna helemaal dichtgegroeid.

Voor het welzijn van deze groepsdieren, hield Sam zijn broer gedurende het genezingsproces bijna voortdurend gezelschap. Bovendien was het voor hun gezondheid belangrijk dat Thabo en Sam naar buiten konden. Omdat het voor de wond niet goed zou zijn dat hier steeds zand in zou komen, werd het perk voor de stal voorzien van een dikke laag stro. Vader Miguel was in zijn eentje op het grote buitenperk te zien voor bezoekers en Sam en Thabo verbleven afwisselend in de stal of op het separatieperk naast de stal (buiten het zich van bezoekers). Op 21 mei 2015 vertrok vader Miguel overigens al uit GaiaZOO. Hij reisde naar een fokgroep in Osnabruck. Vanaf dat moment was Sam overdag op het buitenperk te zien.

Zoals eerder gezegd stoeien jonge neushoorns veelvuldig met elkaar om zo gevechtstechnieken en kracht te oefenen voor als ze later volwassen zijn. Helaas verliep een stoeipartij in juni van dit jaar (net toen het wondoppervlak grotendeels dicht was gegroeid) nét even iets te hard, waardoor de wond weer open ging. Opnieuw werd de wond groter en we waren weer terug op de grootte van een paar maanden daarvoor. Dat was een behoorlijke tegenvaller voor iedereen. De vraag ontstond of we Thabo nog wel langer samen met zijn broer moesten laten. Als we ze voor langere tijd niet bij elkaar lieten, zagen we echter dat ze ongelukkig werden. Daarom besloten we het toch maar weer te proberen. De volgende stoeipartij vond afgelopen augustus plaats, waarna onder de bestaande wond een zwelling aan de poot van Thabo ontstond.

Het verbinden van een neushoornpoot is zoals gezegd geen gemakkelijke opgave. Niet te strak, maar vooral ook niet te los. En hoe herstelt een oppervlakkige wond het beste? Net als in een eerder stadium zocht dierenarts Christine Kaandorp van GaiaZOO hiervoor contact met specialisten op het gebied van humane brand- en doorligwonden. BSN-medical is op dit gebied dé expert en stelt voor het herstel van de neushoorn verschillende, speciale wondgaasjes van Cutimed ter beschikking, die onder andere bacteriën uit de wond adsorberen, het vocht uit de wond opnemen en de daadwerkelijke genezing bevorderen. Deze materialen worden kosteloos beschikbaar gesteld door de fabrikant. Om de specifieke verbandgaasjes te beschermen tegen de nogal lompe bewegingen van een 1.500 kilo wegende neushoorn, wordt het geheel vastgezet met enkele meters blauw verband. De eronder liggende Rolta verbandwatten voorkomen dat dit verband langs de randen in de poot insnijdt. En tot slot plakken we het geheel vast met brede Leucoplast, wat essentieel is om het verband op zijn plaats te houden. Als alles goed gaat, blijft een dergelijke bandage een dag of 2-3 zitten.