Hoe bouw je een dierentuin?

Vanaf 2001 verschenen er steeds vaker artikelen over een dierentuin die in ontwikkeling was in het zuiden van het land. Ik was op dat moment als zelfstandig ondernemer werkzaam in de bouw. Vanaf dat eerste moment heb ik de ontwikkelingen van GaiaPark gevolgd. Eind 2002 ben ik na 10 jaar gestopt met het bouwbedrijf. Hierna ben ik nog een tijd werkzaam geweest als operationeel manager/hoofd technische dienst bij Snowworld. Omdat de gedachte om bij een technische dienst van een dierentuin te werken mij niet losliet, ben ik brieven blijven schrijven. Tot ik in april 2004, toch nog onverwachts, uitgenodigd werd voor een gesprek. Na een positieve ontmoeting ben ik aangenomen bij GaiaPark als hoofd technische dienst.

Samen met Bert de Boer, John van de Heuvel, Wiel Kok, Tine Griede, Ceciel Lamers en Hanneke de Boer was ik op dat moment verantwoordelijk voor de bouw van deze dierentuin. De eerstgenoemde collega’s waren voor de duur van het bouwproject aangesteld. Ik was de tweede werknemer in dienst van GaiaPark.

Het terrein waar de dierentuin op gerealiseerd moest worden was 20 hectare groot. Hierop moesten een flink aantal dienstgebouwen en dierverblijven worden gebouwd. Dat alles moest bovengronds verbonden worden met een wegennet en ondergronds met diversen soorten infrastructuur; gas, water, elektra, telefoon en een data netwerk. Daarnaast moest een riolering systeem ervoor zorgen dat het afvalwater zou worden afgevoerd. Het meeste oppervlakte water wordt direct geleid naar de diverse waterpartijen in het park. Vanuit de Anstelvallei pompen wij water naar onze vijvers. Via allerlei waterlopen stroomt dit water uiteindelijk weer terug naar de Anstelvallei.

De complexiteit van de uitvoering van de bouw was ongekend en alleen enigszins vergelijkbaar met het bouwen van een nieuwbouwwijk.
Mijn taak tot aan de opening was om de diversen bouwwerkzaamheden te begeleiden en namens de directie toezicht te houden op de uitvoering. In de praktijk was dit vaak ter plekke oplossingen bedenken. Vroeg aanwezig zijn om aannemers te begeleiden en vaak als laatste naar huis gaan. En als het tegenzat ‘s nachts terug komen om een vastgelopen pomp weer aan de gang te krijgen of ongewenste personen van het terrein te verwijderen.

Het ontwerp, de diercollectie en het programma van eisen waren af, het budget was  verdeeld, alles was vanaf toen gericht op de uitvoering. Het park was ontworpen met een indeling in verschillende gebieden en ieder gebied had zijn eigen budget. Alles binnen dit gebied had weer zijn deelbudget van gebouw, shelter tot buitenverblijf. Verder was er binnen dit gebied ook weer een budget voor alle bestrating, waterpartijen en beplanting. Het was ook mijn taak om offertes op te vragen en te zorgen dat de uitvoering binnen het budget paste.
Op het terrein waren diversen aannemers werkzaam in alle specialisaties; van grondverzet, infrastructuur, tuinaanleg tot bouwkundige- en constructieve aannemers. Al deze partijen moesten op de een of andere manier samenwerken om het gehele project te doen slagen. Samenwerken was van cruciaal belang in deze fase. Vaak moest er ook op de kosten worden bezuinigd maar moest het eindresultaat wel “Gaia-waardig” zijn. Ook dit vergde veel creativiteit van alle betrokkenen.

Met het realiseren van dierverblijven had ik destijds geen ervaring. Kennis kon ik inwinnen bij collega-tuinen. De meeste dierentuinen zijn aangesloten bij de NVD (Nederlandse Vereniging van Dierentuinen) en EAZA (European Association of Zoos and Aquaria). Gezamenlijk hebben deze dierentuinen guide lines opgesteld voor het huisvesten van diersoorten. Hierin staat bijvoorbeeld vermeld hoe hoog een hekwerk moet zijn of hoe breed een gracht, maar de minimale oppervlakte van een buitenverblijf.
Een van mijn eerste te realiseren grote bouwwerken was het gorillaverblijf. Wie kon mij vertellen hoe sterk een hekwerk moet zijn voor het veilig huisvesten van een gorilla? Gelukkig was deze expertise aanwezig bij Apenheul. Ik heb van hun ‘fouten’ geleerd en hun wensen zijn verwerkt in ons gorillagebouw.

Na de opening van het park ging ik me meer bezighouden met het onderhoud van het park. Ik heb een team van mensen om me heen verzameld waarmee ik het onderhoud van de gebouwen en het groen doe. Ook is er een vaste kern onderaannemers. Zeker in de eerste jaren waren er genoeg kinderziektes die overwonnen moesten worden.
Ook de aanleg en het onderhoud van de beplanting behoren tot mijn taken. Groen is een belangrijk onderdeel van ons park en bepaalt grotendeels de sfeer. Ik heb een klein vast groenteam die het hele jaar door bezig is om de beplanting optimaal te houden. Belangrijk hierin is om de juiste mix te vinden in een onderhouden tuin en een natuurlijke tuin. De dieren moeten zich beschut voelen maar ze moeten wel te zien zijn voor onze bezoekers.
In 2009 werd ik manager bouw onderhoud en techniek. In deze functie ben ik me meer gaan toeleggen op beleid. Ook de ontwikkeling en het ontwerpen van nieuwe gebieden doe ik nu samen met de directeur en curator. Tegenwoordig ben ik daarmee verantwoordelijk vanaf het eerste ontwerp tot en met het dagelijkse onderhoud.