Vreemde vogels in GaiaZOO
In Nederland leven vele duizenden diersoorten die eigenlijk in een ander werelddeel of in een ander land thuishoren. Biologen noemen deze dieren ‘exoten’. Hoe zijn deze ‘vreemde vogels’ dan toch in ons land terecht gekomen? Door de mens. Ze reisden stiekem mee op schepen (op die manier arriveerde de bruine rat eeuwen geleden al in Nederland). We namen ze mee uit verre oorden om met ze te kunnen pronken in siervogelcollecties of om op ze te jagen (zoals de fazant, die al in het jaar 600 vanuit China naar onze contreien kwam). Veel recentere verhuizingen vonden plaats om ze als huisdier te kunnen houden (allerlei parkieten en schildpadden), of om ze te kweken voor de bonthandel (Amerikaanse nertsen). En er arriveerden vele soorten per ongeluk, omdat ze meereisden in onze kleding, aan de poten van dieren of in het ballastwater van schepen. Er zijn ook heel veel ‘vreemde vogels’ die voor mensen bijna onzichtbaar zijn – zoals insecten, micro-organismen en planten.
Slechts een heel klein deel van de buitenlandse dieren en planten die bewust of onbewust naar Nederland verhuizen, is in staat om zich ook daadwerkelijk in ons land te vestigen. Gemiddeld genomen krijgt slechts een tiende van de binnenkomende buitenlandse soorten vaste voet aan de grond in een nieuw land. Over het algemeen geldt trouwens dat soorten die over een oost-west route verplaatst worden zich eerder zullen vestigen in het nieuwe land, dan wanneer ze zuid-noord verplaatst worden. Dit heeft er mee te maken dat ze via een oost-west route vaak in dezelfde klimatologische omstandigheden blijven.
Vaste voet aan de grond
Vreemde vogels
Omdat ‘vreemde vogels’ hier van oorsprong niet thuis horen, kan hun aanwezigheid gevolgen hebben voor de Nederlandse natuur. ‘Vreemde vogels’ kunnen oorspronkelijke bewoners verdringen of ‘wegjagen’. Enkele bijvoorbeelden hiervan zijn de grote Alexander parkiet en de halsband parkiet die in de grote steden van ons land leven. Zij gebruiken boomholtes om in te broeden, met als gevolg dat de inheemse spechten om een nestelplaats verlegen zitten. Vreemde vogels kunnen ook ziektes meenemen waar ze zelf resistent tegen zijn, maar die veel slachtoffers onder de inheemse dieren oplevert. De Amerikaanse rivierkreeft nam bijvoorbeeld de kreeftenpest mee, waar de Europese rivierkreeft massaal aan overleed. Inmiddels leeft nog slechts een handjevol Europese rivierkreeften in Nederland. Daarnaast kunnen ‘vreemde vogels’ ook schade toebrengen aan de landbouw of veeteelt (de gekkenkoeienziekte en varkenspest zijn slechts enkele voorbeelden hiervan). Maar ook de menselijke gezondheid kan gevaar lopen door de introductie van buitenlandse soorten (denk maar aan het West-Nijl virus en de knokkelkoorts). Tot slot kunnen er ook financiële gevolgen zijn, bijvoorbeeld door de schade die de Noord-Amerikaanse muskusrat aan onze dijken toebrengt.
Soms kunnen ‘vreemde vogels’ erg goed aarden in hun nieuwe leefomgeving. Ze kunnen zelfs een plaag vormen. Als de schade die ze toebrengen de spuigaten uitloopt, kan worden besloten om een enkele soort uit te roeien binnen Nederland. Dit is altijd een weloverwogen besluit, dat door meerdere instanties in nauw overleg genomen wordt, en dat gedragen wordt door het Ministerie.
Vogelvrij
Vreemde vogels in GaiaZOO
GaiaZOO wil graag aandacht besteden aan het voorkomen van ‘vreemde vogels’ in ons land. Hoe kunnen we op de beste manier met deze soorten samenleven? Of moeten we juist voorkomen dat ze zich in Nederland vestigen? Om deze problematiek dichter naar de bezoekers te brengen, zijn bijna 15 ‘vreemde vogels’ geselecteerd die binnenkort in GaiaZOO te bewonderen zijn. De wasbeer en het stinkdier zijn misschien wel de twee opvallendste soorten, daarom zoomen we daar in de volgende blog op in.
